Niestety, te mity żywieniowe rzadko kiedy mają cokolwiek wspólnego z nauką. Znacznie częściej są to sprytne chwyty marketingowe, które – w najlepszym razie – odchudzą Twój portfel, a w najgorszym – nadwyrężą zdrowie.
Czas rozprawić się z najpopularniejszymi półprawdami. Oto 7 mitów, w które musisz przestać wierzyć.
Mit 1: "Gluten jest szkodliwy dla każdego"
To jeden z najsilniejszych mitów ostatnich lat. Półki sklepowe uginają się od produktów "gluten-free", a wiele osób profilaktycznie eliminuje pszenicę, pytając: "czy gluten jest szkodliwy" dla zasady?
Fakty: Gluten (mieszanina białek roślinnych) jest bezwzględnie szkodliwy dla bardzo małej grupy osób: chorych na celiakię (ok. 1% populacji) oraz osób zdiagnozowanych z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten (NCGS).
Dla pozostałych 90-kilku procent populacji gluten jest neutralny. Co więcej, produkty bezglutenowe często mają gorszy skład – by zachować teksturę, dodaje się do nich więcej cukru, tłuszczu i skrobi, a jednocześnie mają mniej błonnika i bywają uboższe w witaminy z grupy B.
Koszt: Niepotrzebne wydawanie pieniędzy na droższą żywność i ryzyko niedoborów pokarmowych.
Mit 2: "Detoks sokowy oczyszcza organizm z toksyn"
Obietnica jest kusząca: pij przez 5 dni tylko soki, a Twoje ciało magicznie pozbędzie się wszystkich "zanieczyszczeń". Opinie o detoksach sokowych często mówią o "niesamowitej lekkości" i szybkim spadku wagi.
Fakty: Twój organizm ma najbardziej zaawansowany system detoksykacji na świecie – są nim Twoja wątroba, nerki, płuca i skóra. One pracują 24/7 i nie potrzebują "resetu" w postaci płynnego cukru. Dieta sokowa to po prostu bardzo niskokaloryczna głodówka, pozbawiona kluczowego białka i tłuszczu.
Ta "lekkość" to efekt opróżnienia jelit, a szybki spadek wagi to głównie utrata wody i glikogenu (zapasów energii w mięśniach), a nie tłuszczu.
Koszt: Kilkaset złotych wydane na soki, ryzyko utraty masy mięśniowej, osłabienie i niemal gwarantowany efekt jo-jo, gdy tylko wrócisz do normalnego jedzenia.
Mit 3: "Nabiał 'zaśluzowuje' organizm i powoduje stany zapalne"
Ten mit ma wyjątkowo długą brodę. Przekonanie, że mleko powoduje nadprodukcję śluzu w drogach oddechowych, jest powszechne, ale nigdy nie zostało potwierdzone naukowo.
Fakty: U osób, które nie mają alergii na białka mleka krowiego lub nietolerancji laktozy, nabiał jest cennym elementem diety. W szczególności fermentowane produkty mleczne (kefiry, jogurty naturalne) działają probiotycznie i wspierają zdrowie jelit, co działa wręcz przeciwzapalnie. Są też doskonałym źródłem wapnia i pełnowartościowego białka.
Koszt: Rezygnacja z łatwo dostępnego źródła wapnia, białka i probiotyków. U dzieci może to prowadzić do zaburzeń mineralizacji kości.
Mit 4: "Węglowodany tuczą (zwłaszcza jedzone po 18:00)"
Demonizowanie węglowodanów to stały punkt każdej modnej diety. Mają być głównym winowajcą otyłości, a zjedzenie ich wieczorem to rzekomo "przestępstwo" dietetyczne, bo "na pewno zamienią się w tłuszcz".
Fakty: Tuczy nadmiar kalorii w ciągu doby, a nie konkretny makroskładnik. Twój organizm nie ma magicznego przełącznika, który o 18:00 zmienia metabolizm węglowodanów. Węglowodany złożone (kasze, pełnoziarniste pieczywo, warzywa) są głównym paliwem dla Twojego mózgu i mięśni.
Co więcej, kolacja zawierająca węglowodany może wspierać produkcję serotoniny i melatoniny, ułatwiając zasypianie i poprawiając jakość snu.
Koszt: Strach przed jedzeniem ("karbofobia"), brak energii, rozdrażnienie i problemy ze snem.
Mit 5: "Produkty 'light' i 'fit' pomagają schudnąć"
Logika wydaje się prosta: jeśli coś ma "0% tłuszczu" albo jest "fit", to można jeść tego więcej.
Fakty: Gdy producent zabiera z produktu tłuszcz (który jest nośnikiem smaku), musi go czymś zastąpić. Najczęściej tym "czymś" jest cukier, syrop glukozowo-fruktozowy lub skrobia modyfikowana. W efekcie jogurt "fit" 0% ma często więcej cukru i kalorii niż jego naturalny odpowiednik. To marketing, a nie zdrowa żywność.
Koszt: Płacenie więcej za produkt gorszej jakości, który przez wysoką zawartość cukru może sabotować Twoje odchudzanie.
Mit 6: "Musisz jeść 5 małych posiłków dziennie, by 'podkręcić metabolizm'"
Przekonanie, że częste jedzenie utrzymuje "piec metaboliczny" w ciągłym ogniu, jest bardzo popularne.
Fakty: To nie liczba posiłków, a całkowita kaloryczność i skład diety wpływają na metabolizm. Tzw. termiczny efekt pożywienia (energia zużywana na trawienie) jest taki sam, niezależnie od tego, czy zjesz 2000 kcal w 3 posiłkach, czy w 5. Dla wielu osób (zwłaszcza z insulinoopornością) ciągłe podjadanie jest wręcz niewskazane, bo stale stymuluje wydzielanie insuliny.
Koszt: Ogromny wysiłek logistyczny (ciągłe gotowanie i noszenie pudełek) i brak komfortu trawiennego. Lepiej dopasować liczbę posiłków do swojego trybu dnia i odczuwania głodu.
Mit 7: "Wystarczy jeść 'superfoods', by być zdrowym"
Jarmuż, nasiona chia, jagody goji, spirulina. Lista "superfoods" rośnie, a wraz z nią obietnice, że ochronią nas przed rakiem, starzeniem i wszystkimi chorobami.
Fakty: "Superfood" to termin marketingowy, a nie naukowy. Owszem, są to produkty bardzo gęste odżywczo, ale żadne z nich nie jest magiczną pigułką. Zamiast wydawać fortunę na egzotyczne proszki, lepiej skupić się na "super diecie". Nasze lokalne produkty – jagody leśne, siemię lniane, kasza gryczana, kapusta kiszona czy natka pietruszki – są równie wartościowe, a znacznie tańsze.
Koszt: Pieniądze. Dużo pieniędzy wydanych na egzotyczne produkty, podczas gdy ignorujemy tanie, lokalne i równie zdrowe alternatywy.
Zamiast na modach, polegaj na nauce
Jak widzisz, świat mitów żywieniowych jest pełen pułapek, które kosztują Cię nie tylko pieniądze, ale przede wszystkim zdrowie i czas. Zamiast ślepo podążać za trendami z Instagrama, postaw na wiedzę i rozsądek.
Jeśli czujesz się zagubiony, a Twoje dotychczasowe próby zmiany diety kończyły się fiaskiem, to znak, by przestać eksperymentować na własnym organizmie. Zamiast szukać kolejnej mody, zaufaj diecie opartej na dowodach naukowych. Spersonalizowany plan żywieniowy, przygotowany przez specjalistę z gabinetu dietetycznego Przyjazny Dietetyk po dokładnej analizie Twojego zdrowia i stylu życia, to najbezpieczniejsza i najskuteczniejsza inwestycja w siebie.
